Klimatyzacja samochodowa to obecnie standard wyposażenia większości nowych pojazdów. W ostatnich latach nastąpiła jednak znacząca zmiana w zakresie stosowanych czynników chłodniczych. Tradycyjny czynnik R134a jest stopniowo wycofywany na rzecz nowocześniejszego R1234yf. Ta zmiana ma ogromne znaczenie zarówno dla środowiska, jak i dla portfeli właścicieli samochodów. W artykule przybliżymy wszystkie najważniejsze informacje na temat czynnika R1234yf, który prawdopodobnie znajduje się już w klimatyzacji Twojego samochodu.
Czym jest czynnik R1234yf i dlaczego zastąpił R134a?
R1234yf (tetrafluoropropen) to nowoczesny czynnik chłodniczy należący do grupy hydrofluoroolefin (HFO), zaprojektowany specjalnie dla motoryzacji jako zamiennik powszechnie stosowanego wcześniej R134a. Wprowadzenie R1234yf wynikało z unijnej dyrektywy MAC (Mobile Air Conditioning), która od 2017 roku zakazuje stosowania w nowych pojazdach czynników chłodniczych o współczynniku GWP (Global Warming Potential) wyższym niż 150.
GWP (Global Warming Potential) to wskaźnik określający, jak bardzo dany gaz przyczynia się do efektu cieplarnianego w porównaniu do dwutlenku węgla, dla którego GWP = 1.
Stary czynnik R134a ma współczynnik GWP na poziomie około 1430, co oznacza, że jest 1430 razy bardziej szkodliwy dla atmosfery niż CO₂. Natomiast R1234yf charakteryzuje się współczynnikiem GWP wynoszącym zaledwie 4, co czyni go znacznie bardziej przyjaznym dla środowiska. To główny powód, dla którego producenci samochodów zostali zobowiązani do przejścia na ten nowy czynnik.
Właściwości i charakterystyka czynnika R1234yf
Czynnik R1234yf, określany również jako HFO-1234yf, posiada kilka istotnych właściwości, które wpływają na jego zastosowanie w układach klimatyzacji samochodowej:
- Efektywność chłodnicza – pod względem wydajności chłodzenia R1234yf jest zbliżony do R134a, co oznacza, że jako kierowca nie odczujesz różnicy w skuteczności działania klimatyzacji.
- Krótki okres życia w atmosferze – R1234yf rozkłada się w atmosferze w ciągu zaledwie 11 dni, podczas gdy R134a może pozostawać w atmosferze nawet przez 13 lat, długotrwale przyczyniając się do efektu cieplarnianego.
- Wyższa cena – produkcja R1234yf jest bardziej skomplikowana, co przekłada się na jego wyższą cenę. Koszt nabicia klimatyzacji tym czynnikiem może być nawet 3-5 razy wyższy niż w przypadku R134a.
- Łatwopalna natura – R1234yf jest klasyfikowany jako czynnik umiarkowanie łatwopalny (klasa A2L), w przeciwieństwie do niepalnego R134a. Ta właściwość budziła początkowo obawy dotyczące bezpieczeństwa, jednak liczne testy wykazały, że w normalnych warunkach eksploatacji ryzyko zapłonu jest minimalne.
W jakich samochodach stosuje się czynnik R1234yf?
Od 1 stycznia 2017 roku wszystkie nowe modele samochodów homologowane w Unii Europejskiej muszą być wyposażone w układy klimatyzacji wykorzystujące czynnik o współczynniku GWP poniżej 150. W praktyce oznacza to, że zdecydowana większość producentów zdecydowała się na zastosowanie czynnika R1234yf.
Niektóre marki premium, jak Mercedes-Benz czy Audi, zaczęły stosować ten czynnik już wcześniej, od około 2013-2014 roku. Obecnie praktycznie wszystkie nowe samochody sprzedawane w Europie, niezależnie od segmentu czy klasy, są wyposażone w układy klimatyzacji wykorzystujące R1234yf.
Warto podkreślić, że wymiana czynnika dotyczy wyłącznie nowych modeli – starsze samochody z czynnikiem R134a mogą nadal korzystać z tego środka podczas serwisowania układu klimatyzacji.
Serwisowanie klimatyzacji z czynnikiem R1234yf
Serwisowanie układów klimatyzacji wykorzystujących R1234yf wymaga specjalistycznego sprzętu i wiedzy. Oto najważniejsze aspekty związane z obsługą takich systemów:
Specjalistyczne wyposażenie warsztatowe
Ze względu na odmienne właściwości R1234yf, do jego obsługi potrzebne są dedykowane stacje klimatyzacji. Nie można używać tych samych urządzeń, które służą do obsługi systemów z R134a. Profesjonalne warsztaty muszą zainwestować w dodatkowy sprzęt, co częściowo tłumaczy wyższe ceny usług związanych z klimatyzacją wykorzystującą R1234yf.
Koszt serwisowania
Nabicie klimatyzacji czynnikiem R1234yf jest znacznie droższe niż w przypadku R134a. Ceny za 1 kg czynnika R1234yf wahają się od około 400 do nawet 800 zł, podczas gdy kilogram R134a kosztuje zwykle 50-100 zł. Przekłada się to na koszt pełnego serwisu klimatyzacji, który w przypadku systemów z R1234yf może wynosić od 600 do nawet 1500 zł, w zależności od modelu samochodu i ilości potrzebnego czynnika.
Częstotliwość serwisowania
Pomimo wyższych kosztów, częstotliwość serwisowania układów klimatyzacji z czynnikiem R1234yf pozostaje taka sama jak w przypadku starszych systemów. Zaleca się przegląd i ewentualne uzupełnienie czynnika co 2 lata lub po przejechaniu około 60 000 km. Regularne przeglądy pozwalają utrzymać układ w optymalnym stanie i zapobiegają droższym naprawom w przyszłości.
Czy można zamienić R134a na R1234yf i odwrotnie?
Teoretycznie układy klimatyzacji zaprojektowane dla czynnika R134a mogą pracować z R1234yf i odwrotnie, jednak w praktyce taka zamiana nie jest zalecana z kilku istotnych powodów:
- Różnice w konstrukcji układu – systemy klimatyzacji przystosowane do pracy z R1234yf mają nieco inną konstrukcję, uwzględniającą m.in. potencjalną łatwopalność tego czynnika.
- Różnice w olejach – czynniki R134a i R1234yf wymagają stosowania różnych typów olejów sprężarkowych, które mogą nie być w pełni kompatybilne.
- Aspekty prawne – zamiana czynnika na inny niż przewidziany przez producenta może być niezgodna z przepisami i prowadzić do utraty gwarancji.
Na rynku dostępne są tzw. drop-in’y, czyli zamienniki, które można stosować w układach zaprojektowanych dla R134a. Jednym z takich zamienników jest R452A, jednak jego stosowanie również budzi kontrowersje i nie jest oficjalnie rekomendowane przez producentów samochodów.
Podsumowanie
Czynnik R1234yf to nowoczesne rozwiązanie w układach klimatyzacji samochodowej, wprowadzone głównie ze względu na mniejszy negatywny wpływ na środowisko. Chociaż jego stosowanie wiąże się z wyższymi kosztami serwisowania, korzyści ekologiczne są znaczące – współczynnik GWP na poziomie zaledwie 4 (w porównaniu do 1430 dla R134a) oznacza radykalne zmniejszenie potencjalnego wpływu na globalne ocieplenie.
Jako właściciel nowszego samochodu wyposażonego w klimatyzację z czynnikiem R1234yf, powinieneś być świadomy wyższych kosztów jej serwisowania, ale również faktu, że Twój pojazd jest bardziej przyjazny dla środowiska. Warto również pamiętać, że serwisowanie takiego układu należy powierzać wyłącznie profesjonalnym warsztatom, wyposażonym w odpowiedni sprzęt i posiadającym doświadczenie w pracy z tym czynnikiem. Prawidłowo serwisowana klimatyzacja z czynnikiem R1234yf zapewni Ci komfort podczas jazdy, przy jednoczesnym minimalnym wpływie na środowisko naturalne.